اجزای اصلی خوراک در تغذیه دام و طیور

مقدار پروتئین ذرت معمولاً پایین و حدود ۸ تا ۱۰ درصد است. چون بیشترین ترکیب جیره از ذرت تشکیل شده  مقادیر قابل توجه پروتئین جیره از ذرت ناشی می شود. مقدار لیزین در ذرت کم است، ۰.۲۵ درصد در مقابل  ۰.۴۰ درصد در یولاف و جو، ۰.۶ درصد در گندم آسیاب شده و ۳.۱ درصد در کنجاله سویا. اغلب ذرت مورد استفاده در صنعت خوراک درجه ۲ و گاهی اوقات درجه ۳  است. در انتخاب ذرت، استانداردهای زیر را در نظر داشته باشید :

آزمون وزن: ۶۴.۳ (کیلوگرم/۱۰۰ لیتر ) ( درجه ۱ : ۷۲ کیلوگرم/۱۰۰ لیتر می باشد)

حداکثر مواد خارجی: ۴ درصد

حداکثر غلات شکسته: ۱۰ درصد

حداکثر رطوبت: ۱۵.۵ درصد

رنگ: زرد روشن تا طلایی

بو: نباید بو کپک زدگی یا ترش وجود داشته باشد.

اگر غلات برای مدت های طولانی نگهداری شوند، فاکتورهای کیفی با توجه به شرایط انبار و شرایط نامناسب و ضعیف انبارداری تغییر می کند. باید به مسئله رطوبت و دما توجه خاصی شود. 

ذرت معمولاً با رطوبت ۲۲ تا ۲۸ درصد برداشت می شود  تا بیشترین راندمان و کمترین مقدار غلات شکسته ایجاد شود. برای انبار کردن  ذرت باید خشک شود، اگر خشک کردن در دمای بیشتر از ۶۰ درجه سانتیگراد انجام شود، دانه شکسته شده یا آسیب می بیند و شرایط برای هجوم حشرات و میکروب ها مناسب خواهد بود.

بررسی گندم بعنوان یکی از اجزای اصلی خوراک دام و طیور: 

انواع آن شامل دانه درشت گندم، ذرات ریز دانه گندم، گندم های ریز، گیاهک گندم، آرد گندم و به همراه بعضی از مواد زاید است. این محصول در فرآوری معمول کارخانجات بدست آمده و حاوی حداکثر ۹/۵ درصد فیبر خام است.

در زمان تهیه آرد گندم، لایه های خارجی هسته گرفته شده و کیفیت خوبی در آرد ایجاد می شود. هر چه خلوص بیشتر شود  حجم محصول کمتر می گردد.

گندم های سخت معمولاً در مناطقی با دمای متوسط، کم باران رشد کرده، اندازه دانه کوچک اما گلوتن نسبتاً زیادی دارند در حالیکه گندم نرم در آب و هوایی معتدل، پر باران رشد کرده و هسته های بزرگتری دارند. پروتئین گندم های سخت معمولاً بیشتر

است. گندم های زمستانه در پاییز و گندم های بهاره، در بهار کشت می شوند. نتایج واریته ها شامل گندم قرمز سخت بهاره، گندم قرمز سخت زمستانه و گندم سفید نرم بهاره است.

ترکیبات تغذیه ای دانه گندم با توجه به نوع واریته و محل کشت مختلف است بخصوص از نظر مقدارپروتئین. پروتئین گندم قرمز سخت زمستانه از ۱۳ درصد تا ۱۵ درصد و گندم زمستانه سفید نرم ۱۰ تا ۱۲ درصد است. اندوسپرم تقریباً ۸۳ درصد هسته را تشکیل داده و حدود ۷۳ درصد پروتئین تام دارد.  گیاهک ۳ درصد باقی مانده هسته و  ۸ درصد پروتئین تام را تشکیل می دهد. ویتامین در دانه بیشترین جذابیت محصولات فرعی در خوراک حاوی پروتئین بالا را دارد.

جدول- ترکیبات شیمیایی گندم و محصولات فرعی آن

رطوبت یکی از مواد قابل بررسی مهم در حفظ کیفیت محصولات فرعی گندم است. برای بهبود راندمان آسیاب گندم بهتر است دانه ها  ۱۷ تا ۱۹ درصد رطوبت داشته باشند. غالباً محصولات فرعی با رطوبت بالا انبار می شوند و اگر بدرستی مدیریت نشود با تولید حرارت بالا بسرعت ترش شده و کپک می زند. برخی از کارخانجات، گندم های نیمه و آسیاب شده را پلت کرده  و بدین ترتیب به مقاومت محصولات فرعی و بهبود انبارداری، حمل و نقل وجابجایی کمک می کنند.

رطوبت، ماده تشکیل دهنده پنهان در کیفیت پلت

معمولاً برای مشخص شدن ترش شدگی یا کپک زدگی  از حس بویایی و چشایی کمک می گیریم اما در کارخانجات معتبر، برنامه های کنترل کیفیت (QS ) است که تعیین کننده خصوصیات اجزای خوراکی در زمان فروش و بررسی اجزای خوراکی ورودی می باشد.

گندم ارزش قابل توجهی در بالا بردن کیفیت پلت دارد. حضور گندم در جیره توانسته به طور قابل توجهی مقاومت پلت را بهبود دهد. در موارد زیادی اثر گندم بر کیفیت پلت توسط تست های آزمایشگاهی و آزمون های متداول در کارخانجات مورد ارزیابی قرار گرفته است. عمدتاً  در کاخانجات خوراک از گندم نیمه استفاده می شود. این مواد موجب بالارفتن کیفیت پلت می شود اما بنظر نمی رسد در زمان حرارت بخار کاندیشنینگ اثر خوبی نشان دهد. پلت های کنسانتره گاوهای شیری حاوی ۴۰ درصد گندم نیمه، می توانند در ۵۰ یا ۷۰ درجه سانتیگراد و بدون اختلاف در مقاومت پلت فرآوری شوند.

بررسی کنجاله سویا بعنوان یکی از اجزای اصلی خوراک دام و طیور: 

کنجاله سویا محصول فرعی صنعت فرآوری روغن سویا است و  بعنوان منبع پروتئینی مهم در خوراک حیوانات محسوب می شود. غالباً دو نوع محصول تولید می شود، کنجاله سویای عصاره گیری  شده باحلال با پروتئین ۴۴ درصد و کنجاله سویای پوسته گیری شده و عصاره گیری با حلال با پروتئین ۴۸ درصد.

اختلاف در میزان پروتئین بدلیل افزودن پوسته به کنجاله بعد از عصاره گیری با حلال می باشد. کنجاله سویای پوسته گیری و عصاره گیری شده در تغذیه تمام گونه های حیوانات و طیور استفاده می شود. به هر حال استفاده برای حیوانات مانند نشخوارکنندگان بالغ بهتر است، زیرا آنها قادر به هضم غلظت های بالایی از فیبر هستند.

مراحل فرآوری استخراج روغن از دانه و تولید کنجاله سویا در زیر اشاره شده است:

1. دانه های خام تمیز و خشک شده و پوسته آنها جدا می گردد.
2. دانه ها از غلطک های خردکن عبور داده شده و به مدت ۱۰ دقیقه در حرارت ۷۳.۸ تا ۷۹.۴ درجه سانتیگراد قرار می گیرند.
3. سپس دانه ها ورقه ای شده و از مسیر عصاره گیری عبور داده می شوند. از حلال هایی مانند هگزان یا سایر هیدروکربنها برای عصاره گیری روغن از ورقه ها استفاده می شود. سطح روغن به کمتر از ۱ درصد و دما  به ۴۳ درجه سانتیگراد    می رسد.
4. ورقه های عصاره گیری شده به مدت ۱۰ دقیقه در دمای ۹۷.۷ درجه سانتیگراد خشک می شوند و در دمای ۱۰۴.۴ درجه به مدت ۹۰ دقیقه برشته شده و بصورت کنجاله، آسیاب می شوند. این کنجاله ها معمولاً حاوی ۴۸ تا ۵۰ درصد پروتئین هستند. سپس پوسته ها اضافه شده و کنجاله هایی با ۴۴ درصد پروتئین تولید می شود.

خصوصیات فیزیکی کنجاله سویا مرغوب:

استانداردهای کیفی سویا و کنجاله سویا

رنگ : برنزه روشن تا قهوه ای روشن

بو : تازه، بدون ترش شدگی، کپک زدگی یا سوختگی.

مزه : ملایم، شیرین و عاری از هرگونه طعم خام یا سوختگی

بافت : یکنواخت، روان بدون ذرات درشت یا نرمی زیاد

دانسیته : ۵۷۶.۶  تا ۶۴۰.۷  کیلوگرم در مترمکعب

رطوبت : داشتن ۱۲ درصد رطوبت یا کمتر جریان پذیری را بهبود می دهد و آلودگی مایکوتوکسین ها را کاهش می دهد.

محصول پایانی نباید بیشتر از ۳.۵ درصد فیبر خام داشته باشد .

فاکتورهای ضد تغذیه ای، مهارکننده های آنزیم های گوارشی (پروتئاز) هستند. هماگلوتونین سویا و مهار کننده تریپسین بیشترین اهمیت را برای تولید کننده دارد.

هدف از فرآوری حرارتی کاهش مهارکننده ها در سطوح قابل قبول است نه اینکه بطورکامل تخریب شوند. اگر کنجاله سویا برای کاهش اثرات مهارکننده های رشد حرارت کافی نبیند، موجب کاهش پروتئین قابل دسترس شده و در نتیجه کاهش رشد و ضریب تبدیل در حیوانات تک معده ای و نشخوارکنندگان جوان مشاهده خواهد شد.

دو فرضیه برای تعیین کیفیت کنجاله سویا شامل، اندازه گیری فعالیت اوره آز و قابلیت انحلال پروتئین هست. کارخانه های خوراک روش اوره آز را ترجیح می دهند زیرا آسان ، سریع و نسبتاً ارزان است. بطور غیر مستقیم فعالیت مهار کننده تریپسین با اندازه گیری فعالیت اوره آز مشخص می شود. آنزیم های موجود در سویا با حرارت تخریب می شوند.

یکی از محدودیت های روش سنجش اوره آز این است که نمی توان از این روش برای کنجاله های بیش از حد حرارت داده شده استفاده کرد اما قابلیت انحلال پروتئین در هر دو حالت کنجاله حرارت داده شده بالا و پایین قابل اندازه گیری است. در مطالعاتی مشاهده شد، با استفاده از کنجاله سویای بیش از حد فرآوری شده کاهش در افزایش وزن و ضریب تبدیل ایجاد می شود.

معمولاً  کنجاله سویا بعنوان منبع پروتئینی مهم شناخته شده است. اما مقدار کربوهیدرات در سویاها نیز قابل توجه است. بعد از روغن گیری، مواد باقی مانده شامل پروتئین، خاکستر و کربوهیدرات خواهد بود. حدود ۴۲ درصد کربوهیدرات در طی حرارت دهی می شکنند. بعد از اینکه پوسته ها در طی فرآیند جدا می شود، کنجاله پوسته گیری شده حداکثر ۳/۵ درصد فیبر دارد و باقی مانده آن حدود ۳۸ تا ۴۰ درصد کربوهیدرات است. الیگوساکاریدها یا کمپلکس شکر، رافینوز و استاکیوز نیز وجود دارد.

جدول- ترکیبات شیمیایی محصولات سویا

بررسی یولاف بعنوان یکی از اجزای خوراک دام و طیور: